در حالی که ارسال پیامک‌های بظاهر اطلاع دهنده در ازای دریافت پول اضافی به تلفن‌های همراه افزایش یافته بررسی‌ها نشان می‌دهد این پیامک‌ها بعضا مقاصد سوداگرانه‌ای را دنبال می‌کنند. در ماه‌های اخیر حتما با انواع متنوعی از پیامک‌هایی که از شما درخواست اشتراک پولی برای ارسال مداوم انواع مختلف اطلاعات می‌کنند روبه‌رو شده‌اید. مثلا پیامکی برایتان ارسال شده که در ازای مبلغ ۵۰ تومان فلان پیام را روزانه دریافت کنید.
شرکت در قرعه‌کشی‌های بی‌نام و نشان، ارسال سخنان اخلاقی و فلسفی، پیام‌های ارشادی و تربیتی، جملات قصار از بزرگان دینی و افراد مشهور، فال روزانه حافظ، اطلاع از تخفیف‌های برندها یا مراکز خرید و سایر گونه‌های مختلف، محتوای این پیامک‌ها را تشکیل می‌دهد. در واقع این پیامک‌ها نوع جدیدی از پیامک‌های تبلیغاتی است، اما کارکرد آن به گونه‌ای است که در ادامه کار باعث ضایع شدن حقوق مردم و واریز سودهای میلیونی به جیب شرکت‌های واسطه می‌شود.
ماجرا از این قرار است که شرکت مخابرات ایران و زیرمجموعه آن (همراه اول) ابتدا طرحی را رونمایی کرد که به موجب آن پیامک‌های قرآنی و ارشادی به تلفن‌های همراه ارسال می‌شد. این کاری پسندیده و متعارف بود، اما کمی بعد این خدمات پولی شد و سرانجام شرکت مخابرات با انعقاد قرارداد با چند شرکت بخش خصوصی شروع به بازاریابی نامحسوس برای ارسال پیامک‌های گران‌تر در ازای ارسال پیام‌های عادی نمود. بدین ترتیب ارسال این پیامک‌ها افزایش یافت تا جایی که پای استفاده از روش‌های سوداگرانه برای عضو کردن افراد به میان آمد.
بر این اساس بسیاری از اطلاعاتی که به طور رایگان و مجانی قابل دسترس است، در ازای دریافت پول به مشترکان ارائه می‌شود. قیمت گران‌تر این پیامک‌ها هم موضوع جداگانه‌ای است. چرا که بهای آنها طوری تعیین شده تا اضافه بهای یاد شده میان مخابرات و شرکت واسطه تقسیم شود. در برخی مواقع هم که حتی مشترک از دریافت این پیامک‌ها انصراف داده، پیامک‌ها همچنان برای او ارسال می‌شود و چون هزینه واحد آن اندک است و چندان در قبض قابل مشاهده نیست معمولا اشخاص به آن توجه نمی‌کنند، غافل از آن‌که سرجمع همین ارقام، درآمد بزرگی برای برخی شرکت‌ها و مخابرات ایران ایجاد می‌کند.
قبلا تصور می‌شد که این پیامک‌ها از سوی بخش خصوصی که ظرفیت‌های بالای ارسال پیامک را خریده شده و بدون اطلاع یا دخالت مخابرات ارسال می‌شود اما با توجه به آن‌که پول پیامک در قبض افراد منظور می‌شود و بعدا توسط مخابرات به بخش خصوصی بازگردانیده می‌شود مشخص شد مخابرات هم در این موضوع دخیل است.
مدیرکل روابط عمومی شرکت مخابرات ایران در این خصوص اظهار کرد: خدمات پیامکی دو نوع است. یکی از آنها عضوگیری در طرح‌های مختلف همراه اول و دیگری پیامک‌های تبلیغاتی است. داوود زارعیان ادامه داد: بر محتوای پیامک‌های تبلیغاتی نظارت وجود دارد و اگر به صورت تبلیغاتی ارسال شود این موارد قبلا مورد بررسی قرار گرفته است، اما دریافت آنها برای افراد هزینه ندارد.
نوع عضوگیری متفاوت است و ابتدا یک پیام به فرد ارسال می‌شود که در آن تاکید می‌شود هر پیام چقدر هزینه داشته و شامل چه خدماتی است که صرفا در صورت تائید مشتری وی عضو آن طرح شده و پیامک‌های بعدی برایش ارسال می‌شود. به طور متوسط ۵۰ تومان هزینه هر کدام از این پیامک‌هاست و از این مبلغ به طور متوسط ۵۰ درصد به مخابرات و نیز ۵۰ درصد به شرکت ارائه‌دهنده و زیرمجموعه آن تعلق می‌گیرد. حدود ۱۱ شرکت تولیدکننده محتوی موسوم به CP با ما همکار هستند که خود آنها نیز با چند شرکت دیگر همکاری در تهیه محتوا داشته‌اند.
در حال حاضر مبلغ قابل توجهی از این ناحیه به مخابرات نمی‌رسد. گمان نمی‌کنم بیش از شش یا هفت درصد درآمد مخابرات از این‌گونه پیامک‌ها باشد، اما این مبلغ می‌تواند به ۳۰ درصد درآمد نیز برسد که شامل تمامی خدمات ارزش افزوده می‌شود. در عرف بازاریابی برای انگیزه‌مندکردن مشتری، یک‌سری راه‌ها را باید طی کرد، اما این موارد نباید خارج از عرف جامعه باشد. محتوای ما برای مشتری باید جذاب باشد و براساس اهرم‌های نظارتی بر خدمات آنها و نوع پیام‌ها نظارت داریم.
به گفته این مقام مسئول، نظارت بر این خدمات به‌عهده دستگاه‌های داخلی مخابرات مانند واحد بازرسی و از سوی دیگر نهادهای بیرونی مانند سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و همچنین سازمان بازرسی کل کشور است.
از سوی دیگر معاون نظارت و اعمال قانون سازمان تنظیم مقررات با بیان این‌که برخی اقدامات مخابرات در ارسال پیامک انبوه تخلف است، گفت: از ابتدا شرط کرده بودیم که از مشترک برای دریافت این پیامک‌ها اجازه بگیرند که این کار یک مرحله انجام شد، اما در مرحله دوم تخلف صورت گرفته است و حتی برای افرادی که این پیامک‌ها را نمی‌خواهند، مجددا پیام ارسال می‌شود.
حسن رضوانی ادامه داد: مخابرات مبنای محاسبه پول پیامک‌ها را دریافت کردن آن گذاشته و گفته است هرکس آنها را نمی‌خواهد، اعلام انصراف کند، اما ما این را قبول نداریم، چرا باید یک بار پیام دهند که هر کسی نیاز به فعال‌سازی دارد، تائید کند؟ مرجع ذی‌صلاح در بررسی محتوای پیامک‌های پولی وزارت ارشاد است و CPهایی که زیر نظر اپراتور برای ارسال پیام انبوه فعالیت می‌کنند، از وزارت ارشاد مجوز گرفته‌اند و مواردی که ارسال می‌شود، باید از طرف وزارت ارشاد کنترل و در صورت بروز مشکل با متخلف برخورد شود. استفاده از هرگونه ترفند برای عضو کردن مردم و اضافه شدن وجه به قبض آنها غیرقانونی است و مردم در صورت مشاهده این موارد را حفظ کرده و اطلاع دهند تا برخورد قانونی صورت گیرد.
سعید نوری آزاد – جام‌جم